PODBIELE – Cerkiew pw. św. Proroka Eliasza
Pierwsze wzmianki o kulcie prawosławnym w tym miejscu pochodzą z XVI wieku, kiedy źródła wspominają tragiczny pożar, który zniszczył poprzednią świątynię. Postawiona na jej miejsce cerkiew otrzymała takie samo wezwanie, co poprzedniczka: Przemienienia Pańskiego. Znajdowała się około 150 metrów od lokalizacji obecnej świątyni i niestety spłonęła w 1924 roku, a w 1940 zniszczeniu uległy pozostałe po niej ruiny. Do dziś zachował się jedynie grobowiec.
CERKIEW
W PODBIELACH
Malutka wieś w okolicach Bielska Podlaskiego może pochwalić się nie jednym, a dwoma skarbami i wieloma legendami. To, co nas tam przede wszystkim przyciąga to oczywiście urocza cerkiew pod wezwaniem św. Proroka Eliasza. Jednak oprócz niej warto w tym miejscu znaleźć chwilę na zwiedzenie tajemniczych ruin grobowca rodziny Żołtuchinów. Oba wspomniane miejsca są historycznie ze sobą związane.
Pierwsze wzmianki o kulcie prawosławnym w tym miejscu pochodzą z XVI wieku, kiedy źródła wspominają tragiczny pożar, który zniszczył poprzednią świątynię. Postawiona na jej miejsce cerkiew otrzymała takie samo wezwanie, co poprzedniczka: Przemienienia Pańskiego. Znajdowała się około 150 metrów od lokalizacji obecnej świątyni i niestety spłonęła w 1924 roku, a w 1940 zniszczeniu uległy pozostałe po niej ruiny. Do dziś zachował się jedynie grobowiec.
Cerkiew pw. św. Proroka Eliasza zaczęła powstawać w drugiej połowie XIX wieku. Pierwsze środki na jej budowę pochodziły od wiernych. Pozyskano je ze zwrotów czynszu, który należał im się po zniesieniu pańszczyzny. Jak podają źródła[1] „w sprawie tej interweniował ks. Kaczanowski i należna chłopom suma odebrana została w 1874 r. Za zgodą gromady wiejskiej w całości przeznaczono ją na budowę cerkwi.” Właścielem majątku w tym czasie była Lidia Grigoriewna Żołtuchina oraz jej mąż, generał Aleksander Żołtuchin, powiatowy marszałek grodzieńskiej szlachty. Rodzina przebywała w majątku do 1914, gdy zdecydowała się na wyjazd do Rosji. Pozostawili po sobie piękną posiadłość oraz ciekawie zaprojektowane założenie ogrodowe. Dziś niestety możemy o nim przeczytać głównie w źródłach, ponieważ przebudowy związane z przystosowywaniem majątku do roli gospodarstwa rolnego zaburzyły i wręcz zniszczyły całe założenie. Z pozostałości po trzystuletniej cerkwii Przemienienia Pańskiego pozostał grobowiec rodzinny, który warto zobaczyć.
Zatem błękitna świątynia pw. św. Proroka Eliasza jest jednym z niewielu świadków barwnej i nierzadko dramatycznej historii tych ziem. Drewniana konstrukcja na planie krzyża została rozbudowana w 1912 roku, od początku jest orientowana, czyli skierowana na wschód. To właśnie stamtąd ma przyjść Jezus Chrystus.
Na uwagę zasługują piękne blaszane dachy budynku, oraz wieloboczna wieża, zwieńczona hełmem. Zwiedzanie świątyni mozna zacząć od zewnątrz, gdzie znajdziemy zabytkowe krzyże. Tuż przy bramie znajduje się także zadaszona studnia.
Obiekt znajduje się na liście zabytków od 1977 roku.
[1]– Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, Białystok 1988
– Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Powiat bielski, Warszawa 2019
– https://bielsk.eu/bielsk-podlaski/27310-z-dziejow-majatku-w-podbielu-tajemniczy-grobowiec-i-cerkiew-proroka-eliasza
PODBIELE | Cerkiew pw. św. Proroka Eliasza
DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO
POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZU PROMOCJI KULTURY