POWROŹNIK – Cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła (UNESCO)
Dawna cerkiew greckokatolicka, obecnie świątynia Kościoła rzymskokatolickiego pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku jest najstarszą cerkwią na terenie polskich Karpat. Jako datę jej powstania różne źródła podają rok 1600 bądź 1604. Ta druga data widnieje na inskrypcji zachowanej na południowej ścianie świątyni.
CERKIEW
W POWROŹNIKU
Dawna cerkiew greckokatolicka, obecnie świątynia Kościoła rzymskokatolickiego pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku jest najstarszą cerkwią na terenie polskich Karpat. Jako datę jej powstania różne źródła podają rok 1600 bądź 1604. Ta druga data widnieje na inskrypcji zachowanej na południowej ścianie świątyni.
Cerkiew w Powroźniku była wielokrotnie remontowana, a w latach 1813-14, po powodzi, przeniesiono ją z poprzedniej lokalizacji na obecne miejsce, położone nieco wyżej. Wówczas też świątynia została gruntownie przebudowana. Z pierwotnego budynku zachowała się jedynie część wkomponowana w bryłę obecnej cerkwi jako zakrystia. Znajduje się tam cenna polichromia z 1607 r.
Świątynia jest budowlą zorientowaną, czyli zwróconą prezbiterium ku wschodowi. Układ wnętrza jest trójdzielny, jednonawowy w typie łemkowskim zachodnim. Jej poszczególne części posiadają właściwe dla tego typu budowli określenia: sanktuarium (w kościele katolickim określane jako prezbiterium), nawa (miejsce modlitwy mężczyzn), babiniec (miejsce modlitwy kobiet) i kruchta (przedsionek). Dawniej nawę od sanktuarium w powroźnickiej cerkwi oddzielał ikonostas, czyli ściana pokryta ikonami. Obecnie jest on rozdzielony i przesunięty w głąb prezbiterium, ale zachowany w całości. Pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku i zawiera ikony przedstawiające apostołów, proroków, męczenników oraz sceny z życia Św. Jakuba Młodszego Apostoła. W świątyni można też obejrzeć pochodzące z XVII i XVIII w. ikony karpackie (m.in. „Sąd Ostateczny”, „Proroka Aarona” czy „Wniebowstąpienie Pana Jezusa”) oraz ambonę z pierwszej połowy XVIII wieku, na której znajdują się wizerunki Chrystusa Pantokratora i czterech Ewangelistów.
W przeszłości teren Powroźnika i okolic zamieszkiwali głównie Łemkowie. Większość z nich została wysiedlona w 1947 r. w ramach akcji „Wisła”. Wówczas też cerkiew przeszła pod zwierzchnictwo Kościoła rzymskokatolickiego.
W 2013 roku obiekt został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Źródła:
www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=154
parafiapowroznik.pl/?page_id=130
powroznik-wiz.diecezja.tarnow.pl/#parafia