BANICA – Cerkiew św. Kosmy i Damiana
Do 1947 roku i Akcji „Wisła” Banica była wsią łemkowską. Niektórzy po drugiej wojnie światowej przenieśli się na tereny Ukrainy, pozostałych przesiedlono. Obecnie mieszkająca tam ludność to w większości potomkowie napływowych mieszkańców Podhala i Sądecczyzny.
CERKIEW
W BANICY
Dawna cerkiew grekokatolicka w Banicy dziś jest siedzibą parafii katolickiej pod tym samym wezwaniem. Obiekt powstał w XVIII wieku i jest czwartą świątynią postawioną w tym miejscu. To klasyczny przykład świątyni w typie zachodniołemkowskiego. Drewniana bryła z izbicową wieżą o pochyłych ścianach. Izbica, czyli zwieńczenie wieży, gdzie umieszczano dzwon, najczęściej obijana była deskami, ozdobnie wyciętymi u dołu, wzmacniana gontem i dranicami. Dach kryjący izbicę banicką jest blaszany z charakterystycznym hełmem. W ścianach umieszczono okienka, które miały poprawiać emisję dźwięku przez dzwon. Izbice stosowano nie tylko dla walorów akustycznych, ten rodzaj konstrukcji wspierał stabilność wieży. Najstarsze kościelne wieże z izbicami datują się na początek XVII wieku.
W dolnej części wieżę otacza zachata czyli dodatkowa przestrzeń pod okapem. Wieżę oraz dachy poszczególnych elementów budynku zdobią trzy makowice (gałki na szczycie) z pozornymi latarniami, makowiczkami i krzyżami.
Kolejnymi elementami świątyni są: prostokątna nawa, trójbocznie zamknięte prezbiterium oraz zakrystia o konstrukcji szkieletowej.
Wnętrze świątyni zdobi ikonostas datowany przez historyków sztuki na 1787 rok, choć część z nich pochodzi z poprzednich banickich świątyń. Warto zwrócić uwagę na dziewiętnastowieczny ołtarz z wyobrażeniem sceny Wniebowstąpienia Matki Boskiej. Uważne oko doceni także ikony z XVI i XVII wieku oraz carskie wrota, których skrzydła umieszczono po bokach ołtarza. W cerkwi znajduje się także obraz przedstawiający św. Michała Archanioła datowany na 1702 rok.
Do 1947 roku i Akcji „Wisła” Banica była wsią łemkowską. Niektórzy po drugiej wojnie światowej przenieśli się na tereny Ukrainy, pozostałych przesiedlono. Obecnie mieszkająca tam ludność to w większości potomkowie napływowych mieszkańców Podhala i Sądecczyzny.
Najbliższa okolica świątyni także jest warta uwagi. Przewodnicy polecają, po zwiedzeniu cerkwi, rozważyć wycieczkę szlakiem czerwonym, który jest odcinkiem Głównego Szlaku Beskidzkiego. Rozpoczyna on swoją trasę w Krynicy Zdróju i biegnie przez Huzary, Mochnaczkę Niżną, Banicę, Izby, Ropki do Hańczowej. Odcinek w okolicy Banicy oferuje przepiękne widoki, niezniszczone przez reklamy, cywilizację, drogi czy nadmierne uprzemysłowienie.
Źródła:
BANICA | Kościół św. św. Kosmy i Damiana
DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO
POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZU PROMOCJI KULTURY