OWCZARY – Cerkiew Opieki Matki Bożej (UNESCO)
Liczący sobie przed wojną ponad 900 mieszkańców Rychwałd był jednym z większych ośrodków społeczności Łemków w okolicy. Po Akcji „Wisła” kościół przeszedł w ręce katolików i stał się filią parafii w Sękowej. Gdy w latach pięćdziesiątych na te ziemie zaczęli wracać niektórzy wysiedleni w świątyni zaczęto odprawiać także okazjonalne msze greckokatolickie. Od 1988 stały się one regularne.
CERKIEW
W OWCZARACH
Ta przepiękna świątynia jest świadkiem historii już od 1653 roku. Została wzniesiona jako drugi kościół w tej miejscowości. Warto przy tej okazji wspomnieć, że dzisiejsze Owczary od momentu założenia, prawdopodobnie w XIV wieku, do 1949 roku nosiły nazwę (w różnych formach) Rychwałd, co jest spolszczonym odpowiednikiem niemieckiego Reich Wald – bogaty las.
Greckokatolicka świątynia została wzniesiona na miejscu innej, która uległa zniszczeniu z powodu grząskiego gruntu. Poprzedniczka gromadziła wiernych od mniej więcej 1420 roku. Mniej więcej pół wieku po zbudowaniu cerkiew Opieki Matki Bożej została gruntownie przebudowana, w 1710 dobudowano zakrystię, a w 1783 roku drewnianą wieżę. Tradycyjny podział budynku na 3 części (babiniec, nawę i prezbiterium) zachował się do 1870 roku. Wtedy poszerzono przedsionek z babińcem do szerokości nawy głównej. Jednak wprawne oko do dziś będzie w stanie dostrzec ślady tej trójdzielności w bryle budynku z zewnątrz.
Liczący sobie przed wojną ponad 900 mieszkańców Rychwałd był jednym z większych ośrodków społeczności Łemków w okolicy. Po Akcji „Wisła” kościół przeszedł w ręce katolików i stał się filią parafii w Sękowej. Gdy w latach pięćdziesiątych na te ziemie zaczęli wracać niektórzy wysiedleni w świątyni zaczęto odprawiać także okazjonalne msze greckokatolickie. Od 1988 stały się one regularne.
Obecny kształt orientowanej cerkwi jest wynikiem licznych modyfikacji pierwotnej bryły i zatraceniu pierwotnego podziału na trzy części. Obecnie prezbiterium jest najmniejsze i kontrastuje z obszerną nawą. Z zewnątrz ściany zabezpieczone są gontem, a w dolnych partiach deskowane.
Wewnątrz w oczy rzuca się od razu kamienna posadzka ułożona z płytek. Polichromia ozdabiająca świątynię została wykonana w 1938 roku, z okazji uczczenia jubileuszu 950-lecia chrztu Rusi. Rozglądając się po cerkwi warto spojrzeć w górę, gdzie w podniebiu kopuł umieszczono symbolizującą Ducha Świętego Gołębicę oraz czterech cherubinów. Równie ciekawy jest iluzjonistyczny okulus, przepuszczający światło nieba do wnętrza.
Ikonostas w większości prawdopodobnie jest dziełem Jana Medyckiego i pochodzi z 1712 roku. Warto dokładnie przyjrzeć się ikonom, malowidłom oraz medalionom z różnych części wystroju. Pozostałe prace do tej pory nie zostały zidentyfikowane, choć prawdopodobnie pochodzą z 1756 roku. Ciekawostki kryją także poboczne ołtarze. W mniejszym znajdziemy ikonę Chrystusa Nauczającego z XVII wieku, a w ołtarzach bocznych znajduje się ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem (północny) i ikona św. Mikołaja (południowy).
Oprócz samej świątyni warto poświęcić chwilę na spacer wokół. Pozwoli to zobaczyć stare ogrodzenie z 1928 roku oraz murowaną dzwonnicę.
Jest to jedna z najstarszych cerkwi łemkowskich, a w 2013 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.